Ο νόμος για την ΕΕΚ πρέπει να μείνει στα χαρτιά

 

Τον Δεκέμβριο του 2020 η κυβέρνηση ψήφισε νέο νόμο για την Επαγγελματική Εκπαίδευση, Κατάρτιση και Δια Βίου Μάθηση (ν.4763/2020). Ο νόμος ενσωματώνει πλήρως τις κατευθύνσεις του ΟΟΣΑ, την έκθεση Πισσαρίδη ή αλλιώς το «Σχέδιο Ανάπτυξης για την Ελληνική Οικονομία», και τις υποδείξεις του Συνδέσμου Ελλήνων Βιομηχάνων (ΣΕΒ). Είναι ενταγμένος στο «κοινό ευρωπαϊκό πλαίσιο» για τον εκσυγχρονισμό των συστημάτων ΕΕΚ, που καθόρισαν (Μπριζ 2010, Ρίγα 2015), από κοινού, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με τους αρμόδιους υπουργούς και τους ευρωπαίους κοινωνικούς εταίρους. Οι κατευθύνσεις που ξεχωρίζουν είναι: α) Μέγιστη πρόσβαση στη δια βίου μάθηση β) Περισσότερες ευκαιρίες μάθησης στο χώρο εργασίας, ιδιαίτερα με το θεσμό της Μαθητείας, που μπορεί να γίνεται και στο εξωτερικό γ) Διασφάλιση της ποιότητας των εκπαιδευτικών.

Οι νέες δομές που δημιουργεί ο νόμος για την ΕΕΚ θα προστεθούν και θα λειτουργήσουν στα σχεδόν εγκαταλειμμένα και απαρχαιωμένα εργαστήρια, λόγω της χρόνιας υποχρηματοδότησης της εκπαίδευσης. Η κατάσταση θα γίνει χειρότερη αφού σύμφωνα με τον προϋπολογισμό του 2021, οι δαπάνες για την επαγγελματική εκπαίδευση είναι μειωμένες κατά 33,38% (από τα 85 στα 56 εκατ. Ευρώ).

Ο ρόλος που καλείται να παίξει η ΕΕΚ στην καπιταλιστική οικονομία είναι η διαμόρφωση του κατάλληλου εργατικού δυναμικού σύμφωνα με τις ανάγκες των επιχειρήσεων. Μια προσαρμογή δηλαδή της ΕΕΚ στις ανάγκες της χρεοκοπημένης ελληνικής οικονομίας της αγοράς, για φθηνό εργατικό δυναμικό κατά παραγγελία των κοινωνικών εταίρων και των εκπροσώπων της τοπικής κοινωνίας.

Τα πιο σημαντικά σημεία του νέου νόμου είναι τα εξής:

• Καθιερώνεται Εθνικό Σύστημα Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (Ε.Σ.Ε.Ε.Κ.), το οποίο αναπτύσσεται στα επίπεδα 3, 4 και 5 του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων, κατ’ αντιστοιχία με εκείνα του Ευρωπαϊκού Πλαισίου Προσόντων.

Θεσμοθετείται η μεταγυμνασιακή κατάρτιση, το επίπεδο του «τεχνίτη» για φθηνό εργατικό δυναμικό, χαμηλού επιπέδου εξειδίκευσης. Ειδικότερα ιδρύονται οι Επαγγελματικές Σχολές Κατάρτισης (Ε.Σ.Κ.) οι οποίες αντικαθιστούν τις Σχολές Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΣΕΚ), του ν.4186/2013 και εντάσσονται στο επίπεδο 3. Όσο για τις Επαγγελματικές Σχολές (ΕΠΑ.Σ.) Μαθητείας του Οργανισμού Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (Ο.Α.Ε.Δ.) μετατρέπονται από σχολές εκπαίδευσης σε σχολές κατάρτισης με αποτέλεσμα την υποβάθμισή τους και την κατάταξη στο επίπεδο 3 αντί του επιπέδου 4 που ίσχυε πριν.

Η δημιουργία του επιπέδου προσόντων 3 ( Ε.Σ.Κ. και ΕΠΑ.Σ) κατά παραγγελία του ΣΕΒ, στοχεύει στη μείωση της αξίας της εργατικής δύναμης και κατά συνέπεια στην αύξηση της εκμετάλλευσής της.. Οι σχολές αυτές μπορούν να ανήκουν στο υπουργείο παιδείας ή σε άλλα υπουργεία, να είναι δημόσιες ή ιδιωτικές, διετούς φοίτησης, να απασχολούν εκπαιδευτές και όχι εκπαιδευτικούς και σε αυτές να εγγράφονται οι κάτοχοι απολυτηρίου Γυμνασίου. Εντάσσονται πλέον στο τυπικό εκπαιδευτικό σύστημα, στο οποίο πρώτη φορά εφαρμόζεται η μάθηση που βασίζεται στην εργασία (πιο συγκεκριμένα στην ανήλικη εργασία) και στην συμμετοχή στη Μαθητεία. Σε κάθε ειδικότητα περιλαμβάνεται «Πρόγραμμα μάθησης στην εκπαιδευτική δομή» και «πρακτική άσκηση» ή «Πρόγραμμα μάθησης σε εργασιακό χώρο». Δεν διδάσκεται ούτε μια ώρα γενικής παιδείας (γλώσσα, μαθηματικά ή ιστορία), μαθήματα απαραίτητα για τη μόρφωση ενός ανθρώπου και ενός μελλοντικού εργαζόμενου με πλατιά αντίληψη και κριτική σκέψη. Το υπουργείο θεωρεί ότι αυτή η γενική μόρφωση δεν χρειάζεται σε αυτούς τους μαθητευόμενους και έτσι μειώνει σημαντικά το κόστος της εκπαίδευσής τους και κατά συνέπεια την αξία της εργατικής τους δύναμης. Επιπλέον εδώ χρησιμοποιείται ο εκπαιδευτικός μηχανισμός για να εμπεδώσει η νεολαία την απλήρωτη εργασία. Δεν υπάρχουν επαγγελματικά δικαιώματα και γίνεται λόγος μόνο για επαγγελματικά προσόντα τα οποία ποτέ δεν θα αναγνωρίζονται σαν επαρκή από τη αγορά.

Τα Επαγγελματικά Λύκεια (ΕΠΑ.Λ.) και τα Λύκεια των Ενιαίων Ειδικών Επαγγελματικών Γυμνασίων - Λυκείων (ΕΝ.Ε.Ε.ΓΥ.-Λ.) μένουν στο επίπεδο 4. Δεν θα μείνουν όμως ανεπηρέαστα καθώς μια πιθανή μεταφορά ειδικοτήτων στο επίπεδο 3, εφόσον στο ΕΣΕΕΚ δεν θα υπάρχουν επικαλύψεις ειδικοτήτων, θα αποδυναμώσει τα ΕΠΑΛ. Επιπλέον τα ΕΠΑΛ με την Τράπεζα Θεμάτων και την βάση του 10 εξελίσσονται σε πιο δύσκολα σχολεία με πιθανή διαρροή μαθητών προς την κατάρτιση επιπέδου 3.

Τα Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (Ι.Ε.Κ.) και το Μεταλυκειακό Έτος - Τάξη Μαθητείας των ΕΠΑ.Λ παραμένουν στο επίπεδο 5. Οι απόφοιτοι του επιπέδου 5, έχουν τη δυνατότητα να συνεχίσουν τις σπουδές τους στο επίπεδο 6, συμμετέχοντας σε κατατακτήριες εξετάσεις τμημάτων Α.Ε.Ι. συναφούς ειδικότητας. Ο μέγιστος αριθμός αποφοίτων Ι.Ε.Κ. και Μεταλυκειακού έτους –Τάξης Μαθητείας που μπορεί να καταταχθεί ανά τμήμα Α.Ε.Ι., προσδιορίζεται σε ποσοστό επί του ετήσιου αριθμού των εισακτέων του τμήματος και μπορεί να είναι από 0%-5%. Ουσιαστικά το υπουργείο πριμοδοτεί τα ιδιωτικά ΙΕΚ πουλώντας ελπίδα, ενώ ταυτόχρονα δίνει τη δυνατότητα στα ΑΕΙ να αρνηθούν τις κατατακτήριες.

• Ίδρυση 15 Πρότυπων ΕΠΑΛ (Π.ΕΠΑ.Λ) με κύριο σκοπό την εφαρμογή αρχικά όλης της νεοφιλελεύθερης ατζέντας που θα ακολουθήσει στη συνέχεια, σε όλη την εκπαίδευση, και σε γενικές γραμμές αφορά: α) την ενίσχυση του βαθμού αυτονομίας των μονάδων επαγγελματικής εκπαίδευσης με συμμετοχή των εκπροσώπων της τοπικής κοινωνίας (Περιφερειάρχες, Δήμαρχοι) και των λεγόμενων κοινωνικών εταίρων (επιχειρηματίες) τόσο στον καθορισμό των ειδικοτήτων που θα λειτουργούν όσο και στον σχεδιασμό του περιεχομένου των προγραμμάτων σπουδών. Θα υπάρχει ένας κοινός βασικός κορμός μαθημάτων ο οποίος θα συμπληρώνεται ανάλογα με τις ανάγκες των επιχειρηματιών της τοπικής κοινωνίας. β) την εμπλοκή των επιχειρήσεων της περιοχής ακόμη και στην επιμόρφωση των εκπαιδευτικών. γ) την εναρμόνιση των τομέων και ειδικοτήτων με τις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας με σκοπό την πρακτική άσκηση. δ) την καθιέρωση πρακτικής άσκησης κατά τη διάρκεια της φοίτησης, 1 ημέρα της εβδομάδας και για 6 ώρες, η οποία εντάσσεται στο πρόγραμμα σπουδών των εργαστηριακών μαθημάτων, σε φορείς του δημόσιου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα ή επιχειρήσεις ιδιωτικού τομέα της περιοχής. Η μάθηση με βάση την εργασία όλο και επεκτείνεται και στην τυπική εκπαίδευση, με συνέπεια την απώλεια πολλών ωρών διδασκαλίας και το πλεόνασμα εκπαιδευτικών. ε) Αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου, της εκπαιδευτικής μονάδας και όλων των συντελεστών της, δηλαδή των εκπαιδευτικών, των μαθητών, της υλικοτεχνικής υποδομής. ζ) Τέλος ανοίγει ο δρόμος για την κατάργηση της οργανικής θέσης και της μονιμότητας αφού οι εκπαιδευτικοί στα Π.ΕΠΑ.Λ θα είναι αυξημένων προσόντων και θα τοποθετούνται με θητεία, μετά από διαδικασία επιλογής βάση ειδικών κριτηρίων.

• Γενίκευση της εξ αποστάσεως πέρα από έκτακτες καταστάσεις όπως είναι η πανδημία. Οι δημόσιες και ιδιωτικές Ε.Σ.Κ., καθώς και οι ΕΠΑ.Σ. Μαθητείας του Ο.Α.Ε.Δ. είναι δυνατόν να παρέχουν επαγγελματική εκπαίδευση-κατάρτιση διά ζώσης, εξ αποστάσεως εκπαίδευση-κατάρτιση, σύγχρονη ή ασύγχρονη ή μικτή, με βάση τους Οδηγούς Κατάρτισης των ειδικοτήτων κατάρτισης.

• Ολοκληρώνεται το Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων (Ε.Π.Π.) το οποίο κατηγοριοποιεί τα προσόντα σε 8 επίπεδα, στη βάση των μαθησιακών αποτελεσμάτων και τα αντιστοιχεί με τα επίπεδα του ευρωπαϊκού πλαισίου. Οι τίτλοι/προσόντα που αποκτώνται στο πλαίσιο της τυπικής εκπαίδευσης κατατάσσονται θεσμικά στα 8 επίπεδα ενώ δίνεται η δυνατότητα αναγνώρισης και πιστοποίησης των μη τυπικών και άτυπων μορφών μάθησης. Η φύση και το είδος των προσόντων καθορίζονται από την αγορά. Ανάλογα δηλαδή με τις ανάγκες των εργοδοτών σε δεξιότητες, ορίζονται και τα μαθησιακά αποτελέσματα που απαιτούνται σε κάθε επίπεδο. Το Ε.Π.Π. δεν χορηγεί επαγγελματικά δικαιώματα, αντίθετα συμβάλει στην αντικατάστασή τους από τα προσόντα και τις πιστωτικές μονάδες, ενώ ανοίγει το δρόμο στις ατομικές συμβάσεις εργασίας σε βάρος των συλλογικών. Η χρήση προσόντων αντί επαγγελματικών δικαιωμάτων είναι μια διεθνής τάση με τα πλαίσια προσόντων να λειτουργούν σαν παράγοντας πίεσης για εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις συγκεκριμένης κατεύθυνσης.

• Ενισχύεται και ιδιωτικοποιείται ο Μηχανισμός Πιστοποίησης. Οι απόφοιτοι των Ε.Σ.Κ., των ΕΠΑ.Σ. Μαθητείας του Ο.Α.Ε.Δ., των Ι.Ε.Κ. και του Μεταλυκειακού Έτους – Τάξης Μαθητείας, λαμβάνουν μόνο βεβαιώσεις παρακολούθησης με μόνο δικαίωμα τη συμμετοχή σε εξετάσεις πιστοποίησης προσόντων, οι οποίες δεν είναι δωρεάν και μάλιστα με τον παρόντα νόμο θα διεξάγονται και από ιδιώτες.

Αυτός ο νόμος πρέπει να μείνει στα χαρτιά. Προσπαθεί να αποτρέψει τη μεγάλη μάζα του μαθητικού πληθυσμού από το να κατευθυνθεί προς τα λύκεια (ΕΠΑΛ, ΓΕΛ) και την τριτοβάθμια εκπαίδευση και να τη στρέψει στην πρόωρη, χαμηλού επιπέδου κατάρτιση. Πολλές οργανικές θέσεις θα χαθούν με αποτέλεσμα ο αριθμός των υπεράριθμων εκπαιδευτικών να αυξάνει επικίνδυνα. Πρέπει να ανοίξει μια ουσιαστική συζήτηση για τις επιπτώσεις αυτού του νόμου, στους μαθητές και στους εκπαιδευτικούς. Μαζί με τους γονείς και τους μαθητές μας να υπερασπιστούμε τη Δημόσια Δωρεάν Ενιαία Εκπαίδευση και το δικαίωμα όλων στη μόρφωση.

• Κατάργηση του ν. 4763/2020 για την Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση

• Ουσιαστική αναβάθμιση της Τεχνικής –Επαγγελματικής Εκπαίδευσης

• Αύξηση των δαπανών για την παιδεία

• Δημόσιο Δωρεάν Ενιαίο 12χρονο Υποχρεωτικό Σχολείο

ΑΝΤΕΠΙΘΕΣΗ των ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ

: 2310265730, e-mail: antepithesi_ekp@hotmail.com